نقش بسیج فرهنگیان در عرصه تعلیم و تربیت کشور

قباد خدری  ـ مدیر فرهنگی و پرورشی بسیج ـ حوزه ستادی وزارت آموزش و پرورش

مطالعات و تحقیقات در حوزه کارکردهای آموزشی و تربیتی نشان می دهد که این مقوله در شکل گیری شخصیت و تحقق جنبه هایی نظیر هنجارپذیری و اجتماعی شدن و کسب ارزشهای انسانی بسیار نقش آفرین می باشد.

بدیهی است در اینصورت پیوند تنگاتنگی نیز در فرایند رشد و تعالی افراد و پیشرفت جامعه نمایان می گردد.

حال باید بررسی نمود که حضور بسیج در آموزش و پرورش و نقش آموزشی و تربیتی آن چگونه تعریف می شود و نسبت به تحقق ارزشهای انسانی چه جایگاهی در تعلیم و تربیت کشور خواهد داشت. قبل از آنکه به این بحث بپردازیم شایسته است بسیج را تعریف و جایگاه آن را از نگاه رهبر فرزانه انقلاب اسلامی بشناسیم.

در ماده 35 اساسنامه بسیج که به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده است می نویسد: «کلیه افراد کشور اعم از نظامی و داوطلب که برای دفاع از نظام جمهوری اسلامی و اهداف انقلاب اسلامی و همچنین کمک به هنگام بلایا و حوادث غیرمترقبه آموزش دیده و سازمادهی می گردد و در زمان جنگ و صلح و مواقع اضطراری بکار می آید» بسیج نامیده می شود. (اساسنامه بسیج مصوب مجلس شورای اسلامی).

در این خصوص مقام معظم رهبری با نگاهی همه جانبه به مقوله بسیج می فرمایند:

«بسیج عبارت است از مجموعه ای که در آن پاکترین انسانها، فداکارترین و آماده‌بکارترین جوانان کشور در راه اهداف متعالی این ملت و برای به کمال و به خوشبختی رساندن این مردم جمع شده اند» (سخنرانی مورخ 5/6/76)

از لوای این بیانات نورانی و آن تعریف بخوبی این نتایج حاصل می گردد که بسیج صرفا برای جنگ و دفاع از مرزهای فیزیکی شکل نگرفته است بلکه به عنوان نهادی اثرگذار در روند همه جریانهای روبه رشد جامعه اسلامی که در آن سعادت جاوید آدمیان می باشد نقش آفرین است.

آنچه را که جای دارد در این مبحث به آن بهتر پرداخته شود برخی از دست آوردهای بسیج در عرصه های آموزشی و تربیتی در سطح آموزش و پرورش در عرصه های کنونی است که سعی می شود در سه مقوله به آن پرداخته شود.

الف) بسیج، نوجوانان و اسوه ها

آموزش و پرورش به عنوان نهادهای بنیادی دارای سرمایه بی بدیل و ارزشمند «نیروی انسانی» است و رشد همه جانبه این سرمایه های کلیدی برای ارتقای ایران اسلامی بر هر انسان صاحب خردی پوشیده نیست.

داشتن چنین سرمایه ای ارزشمند نیازمند الگوهای شایسته ای است تا بتواند این سرمایه را در مسیری والای الهی سوق دهد و آن را از کاستی ها برهاند و به مقصد رساند.

الگوهای ارائه شده از سوی بسیج اعم از فکری و رفتاری خواهد توانست میل آنان را به سوی ارزشهای خدادادی حرکت دهد و از آنان نوجوانانی بسازد تا آنان نیز با دیگر همنوعان خویش زنجیره ای از خوبیها را با خود به ارمغان ببرند.

شاید دیده باشید که در محیط مدرسه وقتی معلم یا دانش آموزی موفق و محبوب است برخی دانش آموزان حتی نوع لباس، نوع حرکات و حتی تکیه کلامهای او را تقلید می کنند.

گاه یک فیلم سینمایی یا مجموعه تلویزیونی مدتها لباس پوشیدن و رفتار کودکان و نوجوانان را تحت تاثیر قرار می دهد. پس ما تحت تاثیر الگوها هستیم و الگوهایی را در زندگی خود برمی گزینیم و ما نیز می توانیم الگو و اسوه باشیم الگوها و اسوه هایی که زندگی آنان چراغ راه و رفتار و منش آنان راهنمای ما به سمت خوشبختی، رشد و بالندگی باشد.

آثار حضور بسیج با شاخصه های زیبا و ماندگاری که در کلام امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری بر آن تکیه شده است می تواند در وزارت آموزش و پرورش به ویژه در کتب درسی و برنامه ریزیهای تربیتی به عنوان «اسوه های تربیتی» با ویژگیهای زیر نمایان شود.

1. ما را به فضیلت، رشد و کمال رهنمون باشد.

2. با فرهنگ و ارزشهای دینی و ملی ما هماهنگ باشد.

3. رفتار و منش الگو قابل سرمشق شدن باشد.

مقام معظم رهبری در فرازی دیگر می فرمایند: «بسیج به معنای حضور شجاعانه، فداکارانه و مخلصانه انسانهای پیشگام در تمامی عرصه های مورد نیاز نظام اسلامی و کشور است.» (آشنایی با بسیج ص 52)

ب) بسیج و روح اخوت در مدارس

روحیه اخوت و برادری از آموزه های گرانقدری است که مکتب اسلام در راستای استقرار و استمرار اقتدار، عظمت و اعتلای امت اسلامی بر آن تاکید ورزیده است.

در مقابل اختلاف، خصومت، تفرقه و تشتت به عنوان عامل ضعف، ذلت، محو قدرت و عظمت جامعه اسلامی و انحطاط آن تلقی شد، و مسلمانان به اجتناب از آن امر شده اند.

حضور بسیج و نقش آوری آن در ایجاد روحیه برادری در بین مسئولین و دیگر نیروی انسانی اعم از صف و ستاد و دانش آموزان همراه با روح لطیف دینی، برگرفته از آموزه های اخلاقی و تربیتی، در ترسیم حقیقی و عینی آموزه های اسلامی بخوبی روشن است.

ج) نقش بسیج در فعالیتهای فرهنگی و پرورشی

معلم به عنوان یکی از مهمترین عوامل تربیتی در نظام آموزش و پرورش می باشد و دانش‌آموزان به عنوان لوح های سفید این نظام در خدمت معلمان قرار دارند و اثرات تربیتی معلمان بر آنان چشمگیر است.

بدون شک تمامی معلمان فرهیخته و بسیجی در این خصوص نقشی مضاعف و ژرف بر عهده دارند.

در این برهه از زمان با پیچیده شدن سطوح زندگی و پیشرفت علم و تکنولوژی و بالا رفتن سطح توقعات مربیان، همچنین مسئله «بحران هویت» به عنوان دغدغه جوامع امروزی، می طلبد که مدارس، بخصوص معلمان مجهز به علوم و آشنا به این مقطع حساس باشند و با پشت سر گذرادن آموزشهای علمی لازم در این زمینه بتوانند اذهان جوانان را نسبت به مسائل و مشکلاتی که آنها را احاطه کرده است بیدار سازند نقش فرهنگیان بسیجی و میزان اثربخشی آنها در تحول دیدگاه دانش آموزان محرز و آشکار است.

مسئله تهاجم فرهنگی و اثرات آن بر نوجوانان به ویژه دانش آموزان همواره از دغدغه های برنامه ریزان آموزش و پرورش می باشد در این راستا معلمان بسیجی می بایست همواره با دست یازیدن به شیوه های مقابله با شبیخون آشنا و راه مقابله با آن را برای دانش آموزان با روشهای مستقیم و غیرمستقیم بیان کنند.

در این خصوص لازم است با برخی از اهداف حضور معلمان بسیجی آشنا شویم.

1. آشنایی دانش آموزان با فرهنگ متعالی و ارزشهای اخلاقی اسلام

2. هدایت برنامه ها و فعالیتها در جهت وجدان کاری، متعهد، انضباط اجتماعی مالی و اقتصادی

3. مبارزه با تهاجم فرهنگی دشمنان انقلاب اسلامی

4. گسترش فرهنگ مطالعه و تحقیق

5. کشف استعداد و توانمندیهای دانش آموزان

6. غنی سازی اوقات فراغت دانش آموزان

7. بهره گیری از امکانات و وسایل هنری

8. پیدایش میل به هویت جویی و استقلال طلبی و جستجو برای اثبات شخصیت  و عزت نفس در بین دانش آموزان

9. ایجاد قدرت ابتکار و خلاقیت در دانش آموزان (مقالات برگزیده سومین جشنواره علمی پژوهشی فرهنگیان بسیجی سراسر کشور)

هـ) بسیج و میزان اثرگذاری آنان بر فعالیتهای علمی و پژوهشی

بالاترین عنصری که در موجودیت هر جامعه دخالت دارد فرهنگ آن جامعه است و بنا بر فرمایش امام راحل (ره) در فرهنگ هر جامعه مبدا تمام خوشبختی ها و بدبختی های یک ملت است. وظیفه بسیج در عرصه های علمی و پژوهشی خودباوری، تلاش و ارتباط مستقیم با پیشبرد علم و دانش و تربیت و تزکیه نسل جوان است و از جمله وظایف آن هدایت جامعه در ابعاد علمی و تربیتی است.

فرهنگ غیرت و دفاع از استقلال و آزادی، فرهنگ ایثار و فداکاری و ... و سعی و تلاش دو چندان او در نهایت، باعث شکوفایی نسل جوان و آیندگان در زمینه های علمی و پژوهشی و جلوگیری از انواع انحرافات خواهد شد.

برای معلم بسیجی معلمی عشق است. او در برخورد با ناملایمات از خدمت گذاری دلسرد نخواهد شد. آری اینگونه است که فرهنگ بسیج و بسیجی بودن در بین نسل جوان تقویت خواهد شد.